Afgelopen woensdag was het precies 70 jaar geleden dat mijn vader werd geboren. Zijn verjaardag was op 1 januari. Zodra we elkaar het beste wensen voor het nieuwe jaar, de champagnekurken laten knallen, en het vuurwerk losbarst, denk ik altijd even aan hem. Hij overleed toen ik 23 jaar was, hij werd slechts 47 jaar. Nieuwjaarsdag kreeg door zijn afwezigheid iets droefs. En dit jaar wat meer dan anders.
Vuurwerk speciaal voor hem
Ik ga om middernacht altijd even naar buiten, om te kijken naar het vuurwerk en dan steek ik zelf een sterretje af. Speciaal voor hem. Als klein kind, toen hij onder de rook van Rotterdam woonde, dacht hij dat al dat spektakel speciaal voor zijn verjaardag was. Hij vertelde mij en mijn broer vaak dat hem dat, als jongste uit een gezin van zes, een bijzonder gevoel gaf.
Dromen
Het gezin waarin mijn vader opgroeide kende vele uitdagingen. Niet in de laatste plaats armoede, en een enorm leeftijdsverschil tussen zijn vader en zijn moeder. Zijn jeugd was geen gelukkige. Zijn vader, oud genoeg om zijn opa te zijn, was degene die het grootste deel van zijn opvoeding voor zijn rekening nam, toen mijn oma haar man verliet. Ik vermoed dat mijn vader wilde ontsnappen toen hij op jonge leeftijd koos voor de ‘grote vaart’. Maar hij had toen vast nog heel veel dromen.
Avonturen op zee
In de jaren die hij voor een grote oliemaatschappij de wereld over voer beleefde hij veel avonturen. Van leren op school had hij nooit gehouden, veel meer dan de lagere school maakte hij niet af. Maar hij deed tijdens die periode, waarover ik veel verhalen hoorde, onschatbaar veel levenservaring op. Dat leven gaf hij op voor een gezinsleven, maar waarschijnlijk bleef hij hunkeren naar de vrijheid die hij in die jaren gekend moet hebben.
‘Die lui van kantoor’
Mijn relatie met mijn vader was niet makkelijk. Als klein meisje adoreerde ik hem, zoals dochters dat met hun vader doen. Maar later begrepen we elkaar steeds minder. Het leven zat hem ook niet mee. De scheepswerf waar hij werkte ging, zoals vele anderen in die tijd, failliet. Hij moest een baan vinden in een economisch lastige periode en van zijn eigen vrije leven bleef steeds minder over. Mijn vader had het ook niet op mensen zoals wij. Hij sprak over ‘die lui van kantoor’ en ik beluisterde daarin minachting. Mensen die hadden geleerd, hadden het volgens hem hoog in hun bol en snapten niet wat hij als eenvoudige arbeider allemaal moest doorstaan.
Noodlot
Ook in mijn jeugd gebeurde er veel, waardoor er in mijn onvoorwaardelijke liefde voor mijn vader vele deuken en barsten kwamen. Toch kwam dat telefoontje op 15 mei 1997 als een schok. Mijn vader, een kerngezonde man, was overleden. Met de wielen al ingedraaid om het terrein van zijn werkgever op te rijden werd hij het slachtoffer van een onoplettende vrachtwagenchauffeur achter hem en pech door een tegemoetkomende vrachtwagen op de andere weghelft. Mijn vader stierf aan de gevolgen van de vele verwondingen die hij door dit ongeval opliep. Hij werd 47 jaar, vier maanden en vijftien dagen.
Dankbaar
Veel mensen moesten de afgelopen feestdagen een dierbare missen. Bijna iedereen verloor weleens een naaste door ziekte, ongeval of ander noodlot. Het gemis is voor mij na al die jaren dragelijk. Met een glimlach denk ik vaak terug aan zijn flauwe grappen of dingen die ik van hem leerde. Hoe hij uren in de Summa of Wonderen der Natuur encyclopedieën zat te snuffelen en de kennis in zich opnam. Of hoe hij de Bosatlas bestudeerde die ik aanschafte voor de middelbare school. Hij genoot van muziek waar ik pas vele jaren later waardering voor zou krijgen, zoals die van John Denver of Kenny Rogers. Hij was een groot wielerfan, had zelf keihard gespaard voor zijn eigen echte Jan Janssen, maar ook op zijn gewone fiets hield hij graag een ploegje mannen in lycra bij.
Respect
Dit zijn de verhalen die ik aan mijn dochter doorgeef. De details van de pijnlijke herinneringen laat ik weg, al zijn die er jammer genoeg ook talloos. En juist door het voorbeeld dat hij me gaf weet ik dat je altijd respect voor mensen moet hebben, of ze nu geleerd hebben of niet, of ze hoog op de maatschappelijke ladder staan, of juist ergens onderaan. Ik ben anders dan mijn vader, maar zijn achternaam heb ik al bijna 47 jaar en die zal ik mijn hele leven met trots dragen.
47 jaar
Ik was nog heel jong toen ik verder moest zonder vader. Elk jaar kwam er meer afstand tussen het hier en nu en zijn overlijdensdatum. Elk jaar kruip ik dichter naar dat getal 47 toe. En dit jaar zal ik zelf die leeftijd van 47 jaar bereiken. Op 23 december zal ik net zo oud zijn als het moment waarop het leven van mijn vader op hield. Dit betekent dat als ik de kerst haal dit jaar, ik mijn vader heb overleefd. Vandaag begint het werkende leven voor veel mensen weer. Nog 354 dagen tot kerst…
