Stuurloos, dat ben je op een paard. Op een paard in een draaimolen op de kermis bedoel ik dan. Je kunt de teugels aanhalen zoveel je wilt, maar het heeft geen enkele zin. Je staat stil op een plateau dat rondjes draait. Wat rest is slechts de illusie van controle. Dat gevoel had ik ook tijdens het schrijven van dit blog. Ik wil over dit thema schrijven, maar juist dat liep dit keer stroef, juist door mijn behoefte aan controle.
Wijntour te paard
Het deed me ook denken aan een vakantie, lang geleden, in Zuid-Afrika. Rondom het prachtige Stellenbosch deed ik een wijntour te paard. Best spannend, want ik ben geen ervaren paardrijdster. Toch waren mijn zorgen overbodig. Al was ik degene die de letterlijke teugels in handen had, het paard had daar geen boodschap aan. Het dier liep dit pad dagelijks. Dus als ik hem al eens iets meer naar links of rechts probeerde te dirigeren, keek ie rustig om. Met een blik die leek te zeggen, ‘kalm aan, laat maar los, ik weet waar we heen gaan’.
Hebben we eigenlijk wel controle?
Door mijn interesse in dit onderwerp, stuit ik regelmatig op artikelen over controle. Daarin lees ik dat we vaak onze eigen vaardigheden overschatten en de rol van geluk onderschatten. We denken blijkbaar dat het leven volledig maakbaar is. Ook mijn grijze massa heeft graag de leiding. En oh, wat vind ik het lastig wanneer mijn lichaam aangeeft dat het moe is, terwijl ik nog lang niet klaar ben. Of als ik pijn ervaar, terwijl ik net een leuke dag voor de boeg had, of ik anderszins weerstand voel. Maar zelden laat ik op zulke momenten los, ik vlucht vaak in de illusie van controle.
Mijn beschermende brein
Onlangs las ik het boek ‘Mijn beschermende brein’. Een leerzaam een boeiend boek, waarin je in kindertaal leest wat er gebeurt in ons brein wanneer we pijn signaleren. Ook als er geen schade is in je lichaam. Volgens de schrijvers speelt bij zulke pijn, en ook bij de behoefte aan controle, voor veel mensen onder meer een overactieve amygdala een rol. De amygdala: het paniekvogeltje in ons brein, dat ons waarschuwt bij (levens)gevaar. Ons aanzet tot actie, om te kunnen overleven. Ook een onderontwikkelde prefontale cortex (denk aan een oude man met sprookjesboomstem) kan hier debet aan zijn. De controle nemen is voor het brein van sommige mensen dus een noodzakelijke bescherming.
Klagen of actie ondernemen
Zijn we dan volkomen stuurloos? Natuurlijk niet. Als je niet gelukkig bent op je werk, kun je daarover klagen bij familie of vrienden. Dat lucht misschien even op, maar het lost niets op. Wat wel helpt is je werksituatie veranderen (een gesprek met je leidinggevende of gaan solliciteren). Die controle heb je. Ook als je andere dingen graag wilt, kun je stoppen met daarover alleen te fantaseren, en concrete stappen zetten om je dromen te verwezenlijken. Het enige waarover je echt controle hebt, zijn je eigen acties en keuzes. Niet over de mensen in je omgeving, noch het weer, of de prijzen in de supermarkt.
Controle versus vertrouwen
Managers die het achterhaalde idee: ‘vertrouwen is goed, controle is beter’ aanhangen zouden inmiddels echt beter moeten weten. Vertrouwen dat dingen goed komen en lopen zoals ze moeten lopen is veel beter. Het werken aan dit blog gaf mij weer nieuwe inzichten. Of mensen het nu wel of niet lezen, daarop heb ik geen invloed. Leren van mijn eigen schrijfproces vind ik het belangrijkste. En pas als ik mijn behoefte aan controle loslaat, gaat het beter. Dan laat ik mijn vingers nieuwsgierig over mijn toetsenbord gaan, zelf ook benieuwd naar het verhaal dat ik schrijf. En gek genoeg voel ik me zonder controle juist minder stuurloos.